Schron MątwicaŁukasz Drzensla
Fot. 01. Widok ogólny schronu Mątwica. Fot. Jerzy Sadowski.
W publikacjach traktujących o schronie dla armaty polowej w Szablaku często pomijany jest aspekt współpracy tego schronu z obiektem bojowo-obserwacyjnym na wschód od wsi Mątwica (dalej: schron Mątwica, nazwa odautorska). Warto przyjrzeć się mu bliżej. Niniejsze opracowanie, a właściwie szkic, stanowi jedynie przyczynek do badań nad tym niezwykle ciekawym przykładem polskiej sztuki fortyfikacyjnej.  SchronBył to niewielki schron bojowo-obserwacyjny z kopułą i przynajmniej jedną strzelnicą ścienną ckm. Trudno jednak stwierdzić, jakiego typu była kopuła. Być może, podobnie jak w schronie artylerii, zastosowano kopułą bojową, tzw. zastępczą, niezgodnie z przeznaczeniem – jako obserwacyjną. Zachowana strzelnica ścienna chroniona była niegazoszczelnym pancerzem typu 39 i prowadziła ogień w kierunku północnym. Schron wybudowano w klasie odporności na pojedyncze trafienie pociskiem 155 mm i wielokrotne pociskami 105 mm. Do obrony wejścia lub zapola przeznaczona była strzelnica broni ręcznej ze stopniowaniem przeciwrykoszetowym. Istnieją przesłanki, że mogła prowadzić ogień wzdłuż ściany tylnej. Zachowane lico ściany przy przedpiersiu wskazuje, że schron mógł mieć wyjście awaryjne poprowadzone przez podszybie kopuły pancernej, podobnie jak np. w schronie Gliniski 1. Na przedłużeniu przedpiersia kopuły w ścianie czołowej znajdował się kanał technologiczny na rury łączności świetlnej, wycelowany w schron artylerii. Rur do wybuchu wojny nie zdążono osadzić. Podkreśla to jednak planowaną współpracę obu obiektów. WspółpracaPrawdopodobnie w schronie Mątwica miał mieć swoje stanowisko obserwator artylerii, który wykorzystując dogodne warunki do obserwacji (schron Mątwica znajdował się po przeciwnej stronie pozycji polowej pod Szablakiem), wspomagałby obserwatora ze schronu artylerii. Prawdopodobnie planowano także łączność telefoniczną, podobnie jak w obiekcie dla armaty 75 mm.
PoszlakiDominik i Marcin Kasprzakowie w artykule pt. Fortyfikacje Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” Czy już do końca odkryte? podają relację, według której schron miał posiadać kopułę pancerną oraz dwie strzelnice boczne. Kopuła pancerna miała zostać zezłomowana po wojnie. Badania terenowe potwierdziły istnienie dwóch strzelnic (aczkolwiek różnego typu) oraz kopuły pancernej. Nieco światła rzuca także mapa ze spisanej po wojnie relacji zastępcy Kierownika Robót nr 20, majora Józefa Arabskiego. Na mapę naniesiono schrony w rejonie Nowogrodu, których budową zajmowało się KR nr 20. Ponieważ znalazły się tam zarówno schron artylerii, jak i Mątwica, a nie znalazł ani jeden polowy schron żelbetowy (dla ckm), należy przyjąć, że powierzono ich budowę Kierownictwu, ponieważ była bardziej skomplikowana od budowy zwykłego schronu polowego. Wobec tego, jak i przedstawionej w akapicie powyżej przybliżonej charakterystyki obiektu, należy stwierdzić, że w przeciwieństwie do schronu artylerii, schron Mątwica nie ma żadnych cech schronu polowego. Co za tym idzie, nie był schronem polowym, a tzw. pyłem fortyfikacyjnym – niewielkim obiektem, o niskiej odporności, niehermetycznym. W pasie działania SGO „Narew: wybudowano kilka takich schronów. Miały być za to szeroko stosowane w planowanych fortyfikacjach w Karpatach.
 Fot. 08. Ukształtowanie terenu w miejscu, gdzie znajduje się ruina schronu Mątwica. Za. geoportal.gov.pl Źródła i perspektywyNiestety, w przypadku tego obiektu nie jest znane równie dobre źródło, jak przerys planu w rosyjskim opracowaniu, czy nawet słaby rysunek w wykonaniu niemieckich saperów. Fotografia lotnicza z 1967 r., czy LIDAR nie wnoszą prawie żadnych informacji na temat konstrukcji schronu. Bez poznania dodatkowych źródeł w postaci, na przykład, fotografii lotniczych sprzed wysadzenia nie będzie można poznać szczegółowiej konstrukcji schronu.Serdecznie dziękuję Dominikowi i Marcinowi Kasprzakom za udzielone wsparcie oraz udostępnienie materiałów. Bibliografia
|
Najnowsze artykuły
Powiązane projekty Archiwum artykułów
 Znajdź nas na Facebooku
|
